Powstanie Bábí – Nieudane Podniesienie Islamu Przeciwko Tyranii i Klerowi w 19. Wieku w Iranie

XIX wiek w Iranie był okresem głębokich przemian społecznych, politycznych i religijnych. Tradycyjne struktury władzy były podważane, a idee reformistyczne zaczęły rozprzestrzeniać się wśród ludności. W tym kontekście pojawił się ruch Bábí, nazwany od imienia jego założyciela – Síyádu ‘Alí Muhammad z tytułem “Báb” (co oznacza “Wrota”).

Ruch Bábí miał charakter religijno-społeczny i głosił rewolucyjne idee dla tamtej epoki. Báb ogłosił siebie jako proroka poprzedzającego Mesjasza, którego przyjście miało zapoczątkować nową erę pokoju i sprawiedliwości na świecie. Jego nauki skupiały się na równości wszystkich ludzi bez względu na pochodzenie, płeć czy status społeczny.

Powstanie Bábí wybuchło w 1844 roku i szybko rozprzestrzeniło się po całym Iranie. Zwolennicy ruchu, zwani “bábami”, byli postrzegani jako radykalni reformatorzy, którzy chcieli zerwać z tradycyjną interpretacją islamu i wprowadzić nowe zasady moralne.

Przyczyny wybuchu powstania Bábí były złożone:

• Kryzys religijny: W XIX wieku wśród irańskich muzułmanów rosło niezadowolenie z konserwatywnych ulama, którzy byli postrzegani jako skorumpowani i oderwani od potrzeb ludu.
• Pragnienie reform: Báb proponował reformy społeczne, takie jak zniesienie niewolnictwa, równouprawnienie kobiet i edukacja dla wszystkich.

Idee Báb’a przyciągnęły tysiące zwolenników z różnych warstw społecznych.

Niestety, władze irańskie potraktowały ruch Bábí jako zagrożenie dla stabilności państwa i rozpoczęły brutalne represje. W rezultacie nastąpiły krwawe walki między zwolennikami Báb’a a armią irańską.

Konsekwencje Powstania Bábí:

• Brutalna klęska: Pomimo początkowych sukcesów, powstanie Bábí zostało ostatecznie stłumione przez siły irańskie. Wielu bábów zostało straconych lub uwięzionych. Sam Báb został publicznie stracony w 1850 roku.
• Wpływ na rozwój religii bahai: Chociaż ruch Bábí został stłumiony, jego idee miały wpływ na powstanie nowej religii – bahaizmu. Baháʼu’lláh, który uważał się za obiecanego przez Báb’a Mesjasza, kontynuował dzieło swojego poprzednika i rozwijał jego nauki.
• Podstawy nowoczesnego Iranu: Chociaż nieudane, powstanie Bábí miało znaczący wpływ na historię Iranu. Idee reformistyczne głoszone przez ruch stały się inspiracją dla późniejszych ruchów społecznych i politycznych.

Tabela: Porównanie idei ruchu Bábí z tradycyjnym islamem:

Cecha	Ruch Bábí	Tradycyjny Islam
Status kobiety	Równouprawnienie	Podległość mężczyźnie
Edukacja	Dostępna dla wszystkich	Głównie dla mężczyzn
Niewolnictwo	Zniesienie	Dozwolone w niektórych przypadkach

Powstanie Bábí jest przykładem walki o sprawiedliwość społeczną i religijną reformę. Chociaż zakończyło się klęską, idee ruchu miały znaczący wpływ na rozwój Iranu i narodziły nową religię - bahaizm.